De Amerikaanse artiest Lonnie Holley staat meer bekend om zijn sculpturen en schilderijen dan om zijn muziek en performances, maar voor de improvisatiekunstenaar liggen deze werelden dicht bij elkaar. Sterker nog, ze zijn onafscheidelijk.

“I didn’t know it was art.”

Dat Lonnie Holley beeldend kunstenaar en muzikant is geworden, lag niet heel erg voor de hand. Opgroeien in het Alabama van de jaren vijftig, zwervend van pleeggezin naar pleeggezin, met baantjes als vuilnisman, afwasser, katoenplukker en grafgraver resulteert doorgaans niet in een one-way-ticket naar het Smithsonian. Het startpunt van Holley’s kunstenaarschap was dan ook onverwacht en kwam, geheel in lijn met zijn leven tot dan toe, voort uit een tragische gebeurtenis. Bij een brand kwamen twee van zijn jonge nichtjes om het leven. De grafstenen die hij toen maakte van gevonden zandsteen, zouden zijn eerste sculpturen worden, al had hij dat zelf niet door. “I didn’t know it was art. I thought I was making baby tombstones.”

Coca-Colaflesjes en global warming

Zo’n 35 jaar later heeft Holley een uitgebreide collectie en internationale reputatie opgebouwd met exposities in vooraanstaande musea over de hele wereld, een vaste plek in het Smithsonian en zelfs in The White House. En nog steeds bestaat zijn werk uit gevonden materiaal dat door veel mensen als afval zou worden bestempeld: plastic bloemen, dierenbotten, do-not-cross-lintjes, aangespoelde Coca-Colaflesjes en roze scooters. Met deze schijnbaar frivole voorwerpen kaart hij grote thema’s aan als global warming, het wegvallen van de middenklasse en het slavenverleden van de Verenigde Staten.

Siamese Twins

Tijdens het vervaardigen van al die werken is er altijd een onmisbaar element geweest: muziek. Of het nu zingen, scatten of neuriën is, Holley kan geen kunst maken zonder ook geluid te produceren. Siamese Twins, noemt hij deze haast onmogelijk te registreren combinatie. “The best way to experience them, would be to have me follow behind you in an art gallery, singing as you viewed the work.”
Toch nam Holley zijn geïmproviseerde muziek zo nu en dan op en verspreidde het binnen zijn inner circle. Een cirkel die alsmaar uitdijde, tot platenbaas en verzamelaar van Afro-Amerikaanse kunst, William Arnett, een tape in handen kreeg. Dertig jaar na zijn doorbraak in de beeldende kunst verscheen zijn eerste album: Just Before Music.

Once in a lifetime performance

Al die jaren was Lonnie Holley in feite een performance-artiest zonder publiek. “Sometimes I’d have a video camera set up, recording my physical actions, I’d be dancing and painting. So I was almost doing a presentation”. Dat er tijdens zijn optredens wél een publiek aanwezig is, verandert weinig aan zijn werkwijze. Bewapend met zijn keyboard maakt hij muziek on the spot, die qua rauw- en oprechtheid doet denken aan zijn beeldende werken. Zoals zijn kunst is opgebouwd uit alledaagse voorwerpen, bestaan zijn live-performances uit alledaagse ervaringen. Dit kunnen herinneringen van decennia terug zijn, maar ook een podiumincident van drie minuten eerder. Zo herinnerde The New York Times-journalist Mark Binelli zich het volgende: “[…] Holley began the second number by singing, “I was telling a friend of mine, a few minutes ago, we was talking about centuries and centuries,” and I realized I was the friend he was singing about. (We had actually just met.)”
Door deze benadering van kunst en muziek is ieder optreden, en zelfs ieder nummer, een one-time-performance. Met andere woorden: we hebben geen idee wat we kunnen verwachten op donderdag 3 september.