Gitarist Omara ‘Bombino’ Moctar heeft op zijn weg naar volleerd muzikant zoveel hordes overwonnen dat het een wonder is dat hij überhaupt in BIRD staat. We zetten voorafgaand aan zijn concert in BIRD op dinsdag 5 november de gitaarvirtuoos’ grootste obstakels op weg naar zijn eindbestemming als artiest op een rij.

1. School

Gooi het op zijn Toeareg-roots, maar Bombino’s anti-autoritaire houding zit er al vroeg in. Op schoolrijpe leeftijd schrijft zijn vader, zoals een goede vader betaamt, hem in op een school in de grote stad. Zijn zoon schudt ‘nee’, zo fervent en vaak dat Bombino’s oma besluit om hem bij zijn vader weg te halen. De pa zal later nog een horde op zichzelf blijken, maar daarover straks meer. Omara is overigens niet anti-educatie, maar meer pro-autodidact. Hij vindt later een betere docent in de vorm van Jimi Hendrix op videotape.

2. De droogte van 1984

Niger en Mali (en Bombino) worden in 1984 getroffen door een allesverdorrende droogte die veel bewoners van (Centraal-)West-Afrika treft. De Toeareg, zeer afhankelijk van regenval voor hun vee, vluchten naar de grote stad of buurlanden. Ontevreden over hun economische en politieke positie – de lokale overheden doen niets om hun lot te verbeteren – beginnen ze hun onvrede om te zetten in liederen die het verhaal en de (on)rechten van hun volk uiteenzetten, de zogenoemde ishumar. Als jongetje maakt Bombino kennis met dit genre, iets wat bepalend zal zijn voor zijn ontwikkeling als muzikant.

3. Toearegopstand #1

De onrust van 1984 mondt uit in onlusten en bereikt in 1990 een kookpunt tijdens de Toeareg-opstanden. De overheid verklaart ze tot enemies of the state en Bombino vlucht van Niger naar Algerije. Daar verdringt hij zijn heimwee door zijn favoriete ishumar na te spelen. Dit is de eerste keer dat hij een gitaar in handen heeft.

4. Ouderlijke druk

Jaren later, terug in Niger en niet van de gitaar weg te slaan, doemt de vader van Bombino weer op. Ditmaal wil hij een normale baan en een normaal leven voor zijn zoon, muzikantschap past daar niet in. Ook nu kiest Omara ervoor zich niet te conformeren en vertrekt naar Libië. Daar raakt hij bevriend met lokale muzikanten met wie hij veel tijd doorbrengt, kijkend naar videoclips van Jimi Hendrix en Mark Knopfler. Om geld te verdienen werkt hij als herder en wakend over zijn kudde scherpt hij in alle vrijheid en rust zijn gitaarvaardigheden aan.

5. Toearegopstand #2

In Niger komen de Toeareg in 2007 voor de tweede maal in opstand. Een opstand waar Bombino, inmiddels weer terug in zijn vaderland, onderdeel van uitmaakt. Veel Toeareg overleven de onverbiddelijke aanpak van de overheid niet, waaronder twee bandleden van Bombino. Opnieuw moet hij vluchten, ditmaal naar Burkina Faso.

Happy end

In 2010 keren de rust – en Bombino – weer terug in en naar Niger. Om de vrede te vieren organiseert hij samen met Ron Wyman, een regisseur die een documentaire over zijn leven maakt, een openluchtconcert pal voor de Agadez-moskee. Duizenden vreugdevolle toeschouwers laten zich bedwelmen door de hypnotiserende vredesklanken van Bombino. Inmiddels werkt de gitarist samen met internationale artiesten en producers, waaronder Dan Auerbach van The Black Keys, treedt hij op over de hele wereld en staat zijn meest recente album Nomad in meerdere Best Albums of-lijsten.

Dit artikel is een joint effort van muziekplatform Zinesters (het checken waard) en BIRD.